Sedef Hastalığı

Sedef hastalığı (Psoriasis)

Deri hastalıklarının belki de en çok bilinenidir sedef hastalığıdır. Genellikle keskin sınırlı, üzerinde hastalığa ismini veren sedef (gümüş) renginde kepeklenmeler (pullanmalar) bulunan pembe-kırmızı kabarıklıklar ile ayırt edilir. Genişlikleri 1- 2 mm‘den 30- 40 cm‘ye kadar kişiden kişiye değişiklik gösterir. Genellikle gövde, kollar ve bacaklarda daha çok gözlemlenir. Saçlı deride, avuç içinde, ayak tabanında, büklüm yerlerinde yerleşenler ise mantar, ekzama ve benzeri başka hastalıklar ile karıştırılabilirler.

Sedefin sebebi kesin olarak bilinmese de bağışıklık sistemi, genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Çevresel faktörler (streptokoklara bağlı boğaz enfeksiyonları, ilaçlar [kortizon, lityum, bazı tansiyon ilaçları, aspirin vb], aşırı alkol alımı, sigara, kaşıma, keselenme, güneş yanığı vb.) ve ruhsal stres hastalığı başlatabilir veya alevlendirebilir. Herhangi bir virüs ya da bakteri kaynaklı bir hastalık değildir. Sedef hastalığının organlarla ya da yenilen herhangi bir yiyecekle ilgisi yoktur. Belirtileri tedavi edilerek tekrarlanmaması adına gerekli önlemler alınabilir ise uzun bir süre hasta rahat edecektir.

Sedef hastalığı nasıl oluşur?

Cildin en derin tabakasında yer alan cilt hücreleri, cilt yüzeyine doğru ilerler ve gün içerisinde yapılan aktiviteler ile dökülürler. Dökülen cilt hücreleri yerini alt dokudaki yeni cilt hücrelerine bırakır. Bu süreç 28 gün sürer. Sedef hastalarında ise bu süreç normal sürecin 10 kat hızlısıdır. Cilt hücreleri dökülemez ve cilt yüzeyinde birikirler. Ciltte oluşan bu döngü ile beraber aşırı üretim ve dökülme olur. Bu da ciltte sedef dediğimiz beyazımsı pullanmaları yaratır.

Hastalık Bulaşıcı mıdır?

Hastalık temasla kimseye bulaşmaz

Sedef hastalığının belirtileri

Psoriazis vulgaris (plak tipi psoriazis) : En sık görülen sedef hastalığı kliniğidir (% 80). Özellikle büklüm bölgelerinde (diz, dirsek) sedef rengi pullanma ve kabuklanma görülür. Ciltte kuruluk, kaşıntı, kanamalar ve yanma hissi olabilir. Diz, dirsek, saçlı deri ve kuyruk sokumuna sık yerleşir. Bazen koltuk altı, kasık, meme altı, kalçaların arası, diz arkası, dirsek iç yüzü ve boyun gibi kıvrım yerlerine de yerleşebilir (İnvers psoriazis). Avuçlar ve ayak tabanında görülebilir (Palmoplantar psoriazis).

Guttat psoriazis : Gövde üst yarısında, kol ve bacaklarda, yağmur damlasına benzer, küçük, yuvarlak, pembe-kırmızı, kepekli kabarıklıklar görülür. Çocuklarda ve ergenlerde sıktır.

Püstüler psoriazis : Kırmızı zeminde, irinli sivilceler (püstül) bulunur. Tüm vücutta yaygın görülebilir (yaygın püstüler psoriazis) veya avuçlar ve ayak tabanlarına yerleşim gösterir (palmoplantar püstüler psoriazis).

Şiddetli güneş yanığı, enfeksiyon, bazı ilaçların kullanımı ve sedef tedavisinin durdurulması ile tetiklenen eritrodermik psoriazis ciltte yanma ve kızarıklıklar ile pulların döküldüğü gözlemlenmektedir. En kısa sürede tedavi edilmez ise daha ağır hastalıklara sebep olabilmektedir.

Eklemlerin sedef hastalığı; Sedef romatizması ya da psoriatik artrit adı verilen sedef hastalığının sebep olduğu eklelerde özellikle el ve ayak parmaklarında ağrı, kızarıklık  ve şişlikler görülebilir.

Psoriaziste tırnak değişiklikleri; hastların yaklaşık yarısında tırnaklarda sarımsı leke, kalınlaşma, tırnak yüzeyinde milimetrik çukurcuklar (pitting) ve tırnak çevresinde şişlik.

Sedef hastalığının tanısı nasıl konulur?

Tanı klinik bulgularla konabilir. Nadiren deri biyopsisi gerekebilir.

Sedef hastalığının tedavisi

Sedef hastalığının tedavisi hastadan hastaya göre değişiklik göstermektedir. Dermatoloji uzmanının hastayı muayene edip kişiye göre bir tedavi belirlemesi gerekmektedir. Hastanın da tedavi sürecinde sorumlulukları vardır. Öncelikle iyileşmek isteyip tedaviyi kabul etmesi daha sonra da tedaviye uyum sağlaması gerekmektedir. Sedef hastalığı halk arasında fazlası ile bilinen bir hastalık olduğundan ötürü kulaktan dolma çok fazla bilgi vardır. Bu sebeple tedavi sürecinde sadece doktorunuzun önerileri ile ilerlemeniz sizin için en sağlıklı iyileşme sürecini sağlayacaktır.

Tedavi seçimi ve süresinde pek çok faktör etkilidir (hastalığın yaygınlığı, yerleşim yeri, tırnak ve eklem tutulumu, vb.). Sınırlı tutulumu olan sedef hastalarında öncelikle yerel tedaviler seçilmektedir (deri yüzeyindeki kepekleri uzaklaştıran ilaçlar, kortizonlu ilaçlar, antralin, kalsipotriol [sentetik D vitamini], kalsinörin inhibitörleri). Bu ilaçlar birlikte de kullanılabilir.

Belirtilerin çok yaygın olduğu durumlarda yapay ultraviyole ışık tedavisi uygulanabilir. Çok inatçı ve yaygın sedef tiplerinde iyi bir takiple ağız yolu ile veya iğne şeklinde tedaviler yani sistemik tedaviler devreye sokulur.

İlaç tedavisinin yanı sıra tetikleyici faktörleri de ortadan kaldırmak gerekir. Psikiyatrist ile işbirliği de hasta için faydalı olacaktır. Banyodan sonra cildin nemlendirilmesi, cildin nem oranını arttırarak kuruluk ve kaşıntının önüne geçebilir. Sık tekrarlayan bir tedavi olmasından kaynaklı tekrarlamaması için de önlem alınmalıdır.

Sedef hastalığı hastanın sömürülmesine çok yatkındır bu nedenle doktora danışılmadan herhangi bir tedavi uygulanmamalıdır. İsrail’de Lut Gölü, ülkemizde Kangal Balıklı kaplıcası gibi alanların sedefe iyi geldiğine dair söylentiler olsada bu gibi alanların hiçbir tedavi edici özellikleri yoktur.